شاید این مطالب برایتان مفید باشد
اختلال کم‌توجّهی – بیش‌فعالی (به انگلیسی: Attention-deficit hyperactivity disorder)(به صورت مخفف: ADHD) یک اختلال رفتاری رشدی است. معمولاً کودک توانایی دقّت و تمرکز بر روی یک موضوع را نداشته، یادگیری در او کند است و کودک از فعّالیّت بدنی غیر معمول و بسیار بالا برخوردار است. این اختلال با فقدان توجه، فعّالیت بیش‌ازحد، رفتارهای تکانشی، یا ترکیبی از این موارد همراه است. هر کودکی با شک ADHD باید به دقت تحت نظر یک پزشک معاینه گردد. بسیاری از این کودکان، یک یا چند اختلال رفتاری دیگر نیز دارند. همچنین ممکن است یک مشکل روانی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته باشند.[۱]
ADHD شایعترین اختلال رفتاری در سنین کودکی و بلوغ است، و حدود ۳٪ تا ۵٪ کودکان قبل از هفت سالگی به آن مبتلا می‌شوند. این عارضه بیشتر در دوران ابتدایی مدرسه برای کودکان و در هنگام بلوغ رخ می‌دهد و با افزایش سن بسیاری از بیماران بهتر می‌شوند.
علت بیشتر مبتلایان به عارضه بیش فعالی هنوز روشن نیست ولی گمان می‌رود که جزو بیماریهای چند عاملی با ریشه ژنتیکی و محیط در ارتباط باشد.[۲][۳] درمورد علت تروما و عفونت مغزی البته قطعی‌بودن علت وجود دارد.[۲] عامل ژنتیکی این عارضه بیشتر در پدران کودکانی که دچار بیش فعالی هستند وجود دارد اما عوامل محیطی نیز بر افزایش شدت این عارضه بسیار موثر هستند. این اختلال به میزان دو تا چهار برابر در پسران نسبت به دختران شایعتر است. اگر در دوران نوزادی یعنی چهار هفته اول تولد، کودک با مشکل تغذیه و یا بهداشتی، روانی مواجه باشد[نیازمند منبع] و یا اگر مادر در دوران بارداری سیگار یا الکل مصرف کند، این کودکان بیشتر در معرض خطر بیش فعالی قرار دارند.[نیازمند منبع]
میزان اختلال ویرایش
در ایالات متحده آمریکا، حدود ۱۱٪ دانش‌آموزان به این بیماری مبتلا هستند.[۴]
علائم ویرایش
۳ علامت برای این بیماری وجود دارد:[۵]
کم توجهی (یا کم دقتی)
بیش فعالیتی (یا فزون کنشی)
رفتارهایی که انگیزه آنی دارند و بدون فکر قبلی انجام داده می‌شوند
رفتار کودک معمولاً همراه با پرتحرکی، بی‌توجهی و رفتارهای ناگهانی است. این رفتارها از قبیل انجام کارها به طور نیمه کاره، عدم تلاش ذهنی برای انجام تکالیف، فعالیت و تحرک بدنی بسیار بالا حتی زمانی که مشغول بازی نیستند، گم کردن پی در پی وسایل شخصی، نداشتن تمرکز و دقت بالا در انجام کارها می‌باشد. در دوران مدرسه ممکن است بروز اختلالات یادگیری خصوصاً اختلال در خواندن و نوشتن را داشته باشیم.
معمولا این کودکان با افزایش سن بهتر می شوند . البته بهبودی قبل از دوازده سالگی بعید است ولی بین سنین دوازده تا بیست سالگی اکثریت موارد مبتلا به این اختلال بهبود می یابند . در پانزده تا بیست درصد موارد علائم تا بزرگسالی باقی می ماند . افراد مبتلا به این اختلال در بزرگسالی علائم مربوط به پرتحرکی را ندارند بلکه بیشتر بی قراری دارند؛ تکانه ای عمل می کنند و اختلال توجه و تمرکز نشان می دهند.
طبقه‌بندی ویرایش
ADHD در طبقه‌بندی رفتارهای نا هنجار به سه دستهٔ زیر تقسیم می‌شود:[۶][۷]
1. ADHD-I یا ADHD به طور برجسته بی‌توجه (قبلاً ADHD-H نامیده می‌شد یا اختلال نقص توجه بدون بیش‌فعالی)
2. ADHD-HI یا ADHD به طور برجسته پرتحرکی/تکانشی (رفتارهای ناگهانی)
3. ADHD-C یا ADHD ترکیبی (قبلاً ADHD+H نامیده می‌شد یا اختلال نقص توجه همراه با بیش‌فعالی)
میزان شیوع ویرایش
معمولاً منظور از ADHD نوع ترکیبی آن (بیش فعالی + نقص توجه) می‌باشد. نوع ترکیبی ADHD شایعترین نوع یافت شده آن در کودکی است.درجه شیوع نرخ ترکیبی ۲ تا ۱۰ درصد حتی بیشتر برای کودکان آمریکاست.[۸] در تحقیقی که در اردیبهشت ماه ۱۳۸۵ در شیراز برای شیوع نقص توجه در بین ۱۳۱۱ کودک دبستانی انجام گرفت؛ تعداد ۱۱۱ نفر(۸/۵ درصد) دارای اختلال ترکیبی۶۸ نفر(٪۵/۲) دارای اختلال نقص توجه، ۶۶ نفر (۵٪) دارای اختلال بیش فعالی و تکانشگری بودند. مقایسه فراوانی بروز اختلال نقص توجه، بیش فعالی و تکانشگری و اختلال ترکیبی در گروه‌های سنی مختلف در جدول ۳ نشان داده شده‌است. در گروه‌های سنی ۷ و ۱۱ ساله بروز اختلال ترکیبی بیش از سایر گروهها بود اما بروز بیش‌فعالی و تکانشگری در ۸ سالگی افزایش و سپس پس از ۸ سالگی کاهش داشت. بروزاختلال نقص توجه در ۱۱ سالگی افزایش نشان داد.[۹] یک تحقیق جالب در کانادا نشان داد که میزان ماکزیمم ADHD در بعضی سالها برای پسران بین ۶ تا ۹ سال بالا و برای سنین ۱۴تا ۱۵ سال پایین است؛ اگرچه میزان بروز ADHD در پسرها ۹ درصد است. در مقابل این میزان برای دختران ۳ درصد می‌باشد.(۱۹۸۹) کودکان با ADHD نوع بی‌توجه خیلی دیرتر و در سال‌های آخر دبستان برای تشخیص راهنمایی می‌شوند. در این نوع دختران شایع‌ترند.(۱/۴ درصد پسران، ۱/۳ درصد دختران).
Chae Kim و Noh در سال ۲۰۰۳ در کره متوجه شدند که ۹/۴ درصد از کودکان سرآمد مورد مطالعه‌شان دارای ADHD هستند. همچنین در مرکز گسترش سرآمدها در دنور حدود ۱۰ درصد از ۳۰۰۰ سرآمد مورد مطالعه تشخیص ADHD داشتند. هرچند آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد اما تعداد قابل توجهی از کودکان سرآمد با ADHD وجود دارد.[۱۰]
نقش ژنتیک
ADHD به صورت فامیلی ظاهر می‌شود. عوامل ارثی محکمی در مطالعهٔ خانواده‌ها، دوقلوهای همسان و غیرهمسان پیدا شد.(۱۹۹۲ و ۱۹۹۷). در یک مطالعهٔ استرالیایی بین ۱۹۳۸ خانواده با دوقلو مشخص شد که اگر یکی از دوقلوها ADHD داشته باشد، در همسان ۸۲ درصد و در غیرهمسان ۳۸ درصد برادر یا خواهر او هم داراست.[۱۱]
درمان
درمان‌های غیردارویی این بیماری عبارتند از کاردرمانی، گفتار درمانی و درمان شناختی رفتاری، خانواده درمانی، مداخله در مدرسه، آموزش مهارتهای اجتماعی ، آموزش مدیریت والدین و نوروفیدبک و بیوفیدبک است.
راهکارهایی برای والدین
برای کودک برنامه ریزی کنید.کودک مبتلا به این اختلال در محدوده ی قوانین بهترین عملکرد را دارد. برای هر روز از قبل برنامه ریزی کنید و این برنامه را در جایی که کودک بتواند ببیند آویزان کنید. هرچه این برنامه دقیق تر باشد،محدودیت های بیشتری برای کودک ایجاد می کند تا بهتر رفتارش را کنترل کند.
محیط را ساده و ساکت کنید. در محیط شلوغ،کودک شما به راحتی تمرکزش را از دست می دهد و تحریک پذیر می شود به طور کلی سرو صدای خانه را کم کنید.
آموزش تماس چشمی به کودک.وجه مشترک این گونه کودکان این است که نمی توانند برای مدت طولانی به کسی که در حال صحبت است نگاه کنند.از این بازی استفاده کنید تا مهارت تماس چشمی را در کودک ایجاد کنید: بازی “نگاهتو برنگردون”، بدین ترتیب است که شما و کودکتان به چشمان یکدیگر خیره شوید.هر کس زودتر خسته شد و نگاهش را برگرداند بازنده است.زمان خیره شدن را ثبت کنید و هر بار که کودک بتواند نگاهش را بیشتر ثابت نگه دارد،او را تحسین کنید.
استفاده از ساعت زنگ دار. برای افزایش مدت زمانی که کودک می تواند آرام بنشیند از این وسیله استفاده کنید.از کودک بخواهید بکوشد تا ساعت را شکست دهد. اگر می خواهد تکلیف مدرسه اش را در زمان کوتاهتری تمام کند،از او بخواهید یک هدف زمانی تعیین کند.برای نمونه: “این درس را در ظرف 5 دقیقه خواهم خواند” سپس به او بگویید ساعت را روی 5 دقیقه تنظیم و خودش را ملزم کند که 5 دقیقه بنشیند و آن درس را تمام کند.هر بار که موفق به انجام این کار شد،می تواند یک مرحله جلوتر برود و هدف بعدی اش را تعیین کند و بدین ترتیب،زمان درس خواندن و یا انجام تکالیفش را افزایش دهد.در هر مرحله او را تشویق نمایید.
آموزش تسلط بر خود. به کودک بیاموزید که رفتارش را با گفتار شفاهی کنترل کند. وقتی او همراه شماست شروع به انجام کاری بکنید و مدام با خود با صدای بلند چنین حرف بزنید : ” باید حواسم به کاری که دارم می کنم جمع باشه.” به کودک بیاموزیده ابتدا با صدای بلند با خودش صحبت کند و سپس آرام و بی صدا. استفاده از گروهها مشاوره ای برای آموزشهای لازم در این زمینه میتواند راهگشا باشد
نقص توجه
منابع
↑ «Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)». بازبینی‌شده در ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۱.
↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Millichap, J. Gordon (2010). Attention Deficit Hyperactivity Disorder Handbook a Physician’s Guide to ADHD (2nd ed.). New York, NY: Springer Science. p. 26. ISBN 9781441913975. Retrieved 17 January 2014.
↑ Thapar A, Cooper M, Eyre O, Langley K (January 2013). “What have we learnt about the causes of ADHD?”. J Child Psychol Psychiatry 54 (1): 3–16. doi:10.1111/j.1469-7610.2012.02611.x. PMC 3572580. PMID 22963644.
↑ A.D.H.D. Seen in 11% of U.S. Children as Diagnoses Rise, The New York Times
↑ «Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)». A.D.A.M. Medical Encyclopedia. بازبینی‌شده در ۲۰۱۲-۰۵-۱۶.
↑ «Neuropsychological Performance in DSM-IV ADHD Subtypes: An Exploratory Study With Untreated Adolescents» (انگلیسی). بازبینی‌شده در ۲۴ شهریور ۸۷.
↑ Pasquale J. Accardo, Thomas A. Blondis, Barbara Y. Whitman.Attention Deficits and Hyperactivity in Children and Adults:Informa Health Care,۲۰۰۰.ISBN ۰۸۲۴۷۱۹۶۲X, ۹۷۸۰۸۲۴۷۱۹۶۲۳.
↑ Lovecky، Deirdre V.Different Minds. لندن:Jessica Kingsley Publishers، ۲۰۰۴ ISBN 1-85302-964-5
↑ سهیم، شیما؛ و لیلا مهرانگیز.«شیوع اختلال نقص توجه/ بیش فعالی در کودکان دبستانی». مجله بیماریهای کودکان ایران. ۱۷ (۲)، ۲۱۱-۲۱۶
↑ Lovecky، Deirdre V.Different Minds. لندن:Jessica Kingsley Publishers، ۲۰۰۴ ISBN 1-85302-964-5
↑ Lovecky، Deirdre V.Different Minds. لندن:Jessica Kingsley Publishers، ۲۰۰۴ ISBN 1-85302-964-5
↑ Neurofeedback: An ADHD Treatment That Retrains the Brain? – US News and World Report
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «ADHD»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۹).
