شاید این مطالب برایتان مفید باشد
اضطراب و استرس با چاقي و اضافه وزن ارتباط محکمي دارند و از راه‌هاي مختلف موجب افزايش وزن در افراد مستعد مي‌شود.
بخش اول
حتماً شنيده‌ايد که اضطراب و استرس تاثير مخربي بر بافت‌ها و دستگاه‌هاي مختلف بدن دارند. استرس و فشارهاي روحي – عصبي مي‌توانند زمينه‌ساز بسياري از بيماري ها از جمله بيماري‌هاي قلبي، فشارخون بالا، ناراحتي‌هاي گوارشي و عصبي شوند.
از طرف ديگر فشارهاي عصبي باعث سردرگمي و خستگي ذهني مي‌شوند. در اين شرايط خوب برنامه‌ريزي نمي‌کنيم. کارها را خوب انجام نمي‌دهيم و روز به روز کلافه‌تر مي‌شويم.پيري زودرس از ديگر عوارض فشارهاي عصبي است که تاثير خود را در موها و صورت نيز نشان ميدهد. اضطراب و استرس با چاقي و اضافه وزن نيز ارتباط محکمي دارند و از راه‌هاي مختلف موجب افزايش وزن در افراد مستعد مي‌شود.
نکته: در بعضي افراد به ويژه آنها که استعداد لاغري دارند، استرس و فشارهاي عصبي - روحي منجر به بي‌اشتهايي و کاهش وزن مي‌شوند. آنچه در اين فصل مورد نظر ماست، ارتباط استرس و اضطراب با اضافه وزن و چاقي است.
چگونه اضطراب و استرس موجب چاقي مي‌شوند؟
پاسخ ساده است، معمولاً در شرايط اضطراب و استرس:
1) اسيد معده بيشتر ترشح مي‌شود. در نتيجه گرسنگي زودتر بروز مي‌کند و فرد عصبي و مضطرب غذاي بيشتر و به دفعات بيشتري مصرف کرده و چاق مي‌شود.
2) پرخوري عصبي بروز مي‌کند. در اين شرايط انسان بدون آنکه گرسنه باشد، به غذا خوردن روي مي‌آورد. به نظر مي‌رسد غذا خوردن راهي براي کاهش فشارهاي عصبي باشد. بدين‌ترتيب با دريافت غذاي بيشتر چاقي عارض مي‌شود.
3) حالت ديگر آنکه در شرايط اضطراب و استرس به ويژه در موارد طولاني آن، نظم هورموني بدن دستخوش تغيير مي‌شود و بدن تمايل به ذخيره چربي پيدا کرده و به اصطلاح استعداد چاقي پيدا مي‌کند. شايد بشود علت چاقي در کساني را که مي‌گويند حتي اگر آب هم بخورند چاق مي‌شوند (منظور کم غذا خوردن است) به اين مسئله نسبت داد.
توضيح آنکه در شرايط استرس و اضطراب طولاني مدت سطح انسولين خون بالا مي‌رود و حد تعادل آن بالاتر از حالت طبيعي قرار مي‌گيرد. مي‌دانيم که انسولين هورمون ذخيره کننده انرژي است. بنابراين در اين حالت قند حاصل از خوردن غذا بيش از آنکه سوزانده شود، به صورت چربي در بافت چربي ذخيره مي‌شود. يعني فرد مورد نظر با خوردن همان مقدار غذاي قبلي چاق مي‌شود.
از طرف ديگر بالا بودن سطح انسولين خون مانع از آزاد شدن چربي‌ها و مصرف آنها براي تامين انرژي بدن مي‌شود. در نتيجه اين عده علي‌رغم مصرف غذا و به ويژه مواد قندي از قند خون پايين و احساس خستگي و کسالت شکايت دارند و در عين حال روز به روز چاق تر مي‌شوند.
به علاوه انسولين موجب احتباس آب و نمک در بدن مي‌شود و اين اثر زودتر از اثر قبلي ظاهر مي‌گردد. بدين‌ترتيب شرايط پراسترس سبب افزايش سطح انسولين خون در افراد مستعد مي‌شود و به دنبال آن، بدن آب و نمک بيشتري جذب کرده و دچار پف و ادم مي‌شود (اين عده بيان مي‌کنند که گاهي اوقات وقتي دچار فشارهاي عصبي مي‌شوند، بدنشان باد کرده و متورم مي‌شود).
4) و بالاخره آنکه بعضي داروها که براي کاهش اضطراب تجويز مي‌شوند، اثر چاق کننده دارند.با توجه به موارد گفته شده ديگر مي‌دانيم چرا در افراد مستعد، اضطراب و فشارهاي عصبي اثر چاق کننده دارند. بنابراين براي کاهش وزن بهتر بايد استرس و اضطراب را کاهش دهيم.
چگونه اضطراب و استرس را تخفيف دهيم؟
عده‌اي براي تسکين اضطراب به مصرف داروهاي اعصاب روي مي‌آورند. اگر عامل به وجود آورنده اضطراب همچنان باقي بماند، اين کار تنها اثر موقت دارد و مسئله کماکان ادامه خواهد يافت. به خاطر داشته باشيد براي درمان يک حالت و يا رفتار، هميشه بهتر است عامل به وجود آورنده آن را از بين ببريم.
به همين خاطر براي کاهش فشارهاي عصبي – روحي ابتدا بايد علت به وجود آورنده را شناسايي و برطرف کنيم.گاهي تشخيص مشکل آسان است و فقط بايد راهي براي حل آن مشکل پيدا کرد. اما گاهي علت کاملاً روشن نيست و بعضي‌ها بدون آنکه بدانند اغلب اوقات دچار اضطراب و استرس هستند. در اين صورت مراجعه به روانشناس ضروري است.روانشناس در جلسه مشاوره خود به بررسي وضعيت موجود و کشف علت به وجود آورنده اضطراب و استرس پرداخته و شما را از علت آن که برخود شما پوشيده بوده، آگاه و راه‌حل درمان را معرفي مي‌کند.
مواقعي هست که دليل اضطراب و راه رفع آن مشخص است اما در حال حاضر امکان حل مشکل وجود ندارد. به عبارتي ديگر چاره‌اي جز کنار آمدن با آن نيست. در اين شرايط نيز يک روانشناس مي‌تواند به شما کمک کند تا بهتر بتوانيد با مشکل کنار آمده و استرس شما کمتر شود.مراجعه به روانپزشک يا پزشک متخصص اعصاب و دريافت دارو آخرين قدم درمان است و تنها در صورتي لازم مي‌شود که روانشناس توصيه کند در کنار جلسات مشاوره براي مدتي از داروهاي کاهش دهنده استرس و اضطراب استفاده شود.
بخش دوم و پاياني:
در اينجا مي‌خواهم روشي را به شما معرفي کنم که اجراي آن آسان است و نياز به صرف وقت چنداني ندارد و در عين حال مانند دارو و يا حتي بهتر از آن اضطراب شمارا تخفيف ميدهد.
اين روش که من آن را روش طبيعي کاهش اضطراب و استرس مي‌نامم، مزاياي بسياري دارد. با انجام آن روز به روز آرامش و آسودگي بيشتري خواهيد يافت. خواب شما آرامتر شده و گرايش به غم و افسردگي از بين مي‌رود. به تدريج روحيه‌اتان بهتر و اعتماد به نفس‌تان بيشتر شده و توانتان در اداره مسائل زندگي افزايش خواهد يافت.
ديگر آنکه با بکارگيري اين روش کيفيت تنفس بهتر شده، ريه‌ها، دستگاه گوارش، قلب و ساير دستگاه‌هاي بدن با کارايي بيشتري انجام وظيفه خواهند کرد.
به علاوه انجام حرکت تنفسي اين روش معادل 12-8 کيلومتر پياده‌روي روزانه کارايي دارد که براي کاهش وزن و لاغري بسيار مفيد است.
آنچه گفته شد، تنها گوشه‌اي از مزاياي روش طبيعي کاهش اضطراب و استرس است.
روش طبيعي کاهش اضطراب و استرس
اين روش شامل دو حرکت است:
1) حرکت ريلاکس بدن و ذهن
2) تنفس آرام بخش
حرکت ريلاکس بدن وذهن
انجام اين حرکت يک يا دو بار در روز کافيست و حدود ده دقيقه طول مي‌کشد. بهتر است آن را صبح بلافاصله پس از بيدار شدن از خواب و نيز شب قبل از خواب انجام دهيد. البته در ساير اوقات نيز مي‌توان آن را انجام داد.
براي انجام اين حرکت در محلي آرام، قدري کم‌نور و بدون سروصدا قرار بگيريد. ترجيحاً روي يک مبل راحت بنشينيد و يا روي زمين دراز بکشيد. ساعت و ساير اشيا سنگين را از خود دور کنيد. کمربند خود را شل کرده و بدن خود را رها کنيد، حال نگاه خود را به طرف ابروهايتان بگيريد. يعني کمي بالاتر از روبرو را نگاه کنيد.
در اين حال چشمان خود را ببنديد و تا پايان حرکت بسته نگاه داريد. به تدريج بدن خود را از انگشتان پاها به طرف بالا تا فرق سر شل کنيد. سپس از شماره 10 به پايين در ذهن خود بشماريد.
کم‌کم ذهن خود را از افکار مزاحم خالي کنيد. فقط شماره‌ها را در ذهن ببينيد و با هر شماره تنفس خود را آرامتر و بدن خود را بيشتر رها کنيد، وقتي به شماره يک رسيديد، بدنتان آرام و تنفس‌تان ملايم و ذهنتان از هر فکري خالي شده و آماده است تا پيام‌هاي شيرين و آرامبخش را دريافت کند.
حال خود را در يک محيط آرام و دوست داشتني تصور کنيد، کنار دريا، درون جنگل، توي دشت، کنار رودخانه يا هر جاي ديگري که دوست داريد. در حالي که لذت مي‌بريد و خنده بر لب داريد، در آن فضا قدم بزنيد.
قدم زدن در آنجا به شما آرامش و اعتماد به نفس ميدهد. در آن فضا با اطرافيان صحبت کنيد، حرف‌هاي مورد علاقه‌تان را بزنيد و کارهاي مورد علاقه انجام دهيد و به آينده بهتر فکر کنيد. پنج دقيقه در اين حال بمانيد و بعد خود را مجدداً درون صندلي يا دراز کشيده روي زمين بياييد. در حالي که هنوز چشمانتان بسته است، در ذهن خود ببينيد نور قرمز رنگ و گرم و مطبوعي به سوي شما مي‌آيد و از پاها وارد بدن شما مي‌شود. آن نور و گرماي لذت‌بخش را که سرشار از انرژي است، از پاهايتان به طرف بالا هدايت کنيد تا به تدريج تمام وجودتان را فرا گيرد.
همزمان نفس‌هاي عميق‌تري بکشيد و در مدت يک دقيقه به تدريج بر تعداد و عمق نفس‌ها بيافزاييد و آن انرژي مثبت را بيشتر و بيشتر جذب کنيد. در پايان اين يک دقيقه تمام بدن شما را از انرژي مثبت پر شده است.
در آخر به خود بگوييد که روز خوبي در انتظار شماست و با انرژي و آرامش مسائل را در حد امکان حل خواهيد کرد. سپس چشمان خود را باز کنيد و صورت خود را با آب خنک بشوييد.
اکنون شما انرژي مثبت زيادي در خود ذخيره کرده‌ايد که به خوبي از آن استفاده خواهيد کرد.
تنفس آرامبخش
اين حرکت تنفسي شامل 5 ثانيه دم، 2 ثانيه حبس هوا و 5 ثانيه بازدم (جمعاً 12 ثانيه) است.
ـ انجام دم:
دم را از طريق بيني انجام دهيد. دهان بسته باشد و به آرامي درمدت 5 ثانيه هوا را به درون بدن بکشيد، ابتدا شکم را بيرون داده و از هوا پرکنيد و بعد سينه را. در اين حال بدن خود را شل نگاه داريد.
ـ حبس هوا:
نفس را به مدت 2 ثانيه حبس کنيد. در اين حالت بدن شما از اکسيژن پر خواهد شد و احساس آرامش و راحتي خواهيد کرد.
ـ انجام بازدم:
هوا را در مدت 5 ثانيه به آرامي از دهان بيرون دهيد. ابتدا شکم را تو کشيده و خالي کنيد وسپس هواي درون سينه را بيرون دهيد. اين حرکت را پنج بار پشت‌سرهم تکرار کنيد که در مجموع يک دقيقه زمان نياز دارد. بهتر است در هنگام اجراي تنفس آرامبخش بدنتان شل و ذهنتان پر از افکار شيرين باشد. در حالت ايده‌آل آن را ده بار در روز انجام دهيد. همان‌طور که مي‌بينيد وقت زيادي نياز ندارد اما منافع آن بسيار است.
شما با صرف روزانه ده تا بيست دقيقه براي ريلاکس بدن و ذهن و ده دقيقه براي تنفس آرامبخش از نعمت بدن و ذهني آرام و سالم بهره‌مند خواهيد شد. اندام‌ها و دستگاه‌هاي بدنتان در وضعيت تعادل قرار خواهند گرفت و روحيه و اعتماد به نفس شما روز به روز بهتر خواهد شد. به علاوه با کاهش اضطراب و استرس مي‌توانيد بهتر از قبل وزن خود را کم کرده و لاغر شويد.
نکته: در دام وسواس و کامل‌گرايي نيافتيد.
ممکن است در ابتداي کار نتوانيد حرکات را خيلي خوب انجام دهيد. ايرادي ندارد با کمي تمرين بهتر خواهيد شد.
نکته: شايد فراموش کنيد روزي ده بار تنفس آرامبخش را انجام دهيد. باز هم ايرادي ندارد هر وقت به ياد آورديد يا هر تعداد که توانستيد، انجام دهيد. آثار مثبت روش طبيعي کاهش اضطراب و استرس از همان آغاز ظاهر شده و به تدريج بيشتر و بيشتر مي‌شود. با ديدن اثرات معجزه‌آساي آن. انجام اين روش را جزئي از برنامه روزانه خود قرار خواهيد داد.
منبع: وزارت آموزش و پرورش ايران
