منشأ و سرچشمه ماساژ
براساس اسناد تاریخی، ماساژ قدیمی‌ترین شكل درمان جسمی است كه بشر به آن دست یافته است. حركات ضربه‌ای و مالشی بافت احتمالاً تكامل حركات غریزی است كه در دیگر پستانداران مشاهده می‌شود. تماس، ضربه و مالش پوست بخش جدانشدنی زندگی ماست. ما با این اعمال احساس و هیجانات خود را به دیگری انتقال می‌دهیم و با او ارتباط برقرار می‌كنیم و این تماس و مالش پوست به تدریج رسمیت یافت و به شكل ماساژ درآمد تا بدن را به حالت استراحت و آرامش درآورد. به تدریج با تكامل پزشكی، ماساژ به گروه روشهای درمانی وارد شده است واژه ماساژ از ریشه عربی مَس گرفته شده كه به معنی فشار آرام است. بسیاری از تمدنهای باستان همچون چین، هند، عربستان، یونان، ایتالیا و مصر سیستم پیشرفتة ماساژ خاص خود را به وجود آوردند. منابع بی‌شماری از این فرهنگها در دست است كه نشان می‌دهد آنها ماساژ را برای هدفهای مختلف پزشكی به كار می‌بردند. مُبلّغ ماساژ درمانی در غرب فرانسویان بودند. آنان پس از بازگشت از چین در ابتدای سده نوزدهم، كونگ فو تائوتسه را – كه نوشته‌های پزشكی چینی است و به 2700 سال پیش از میلاد برمی‌گردد- به فرانسه بردند. از وقتی ماساژ با سیستم پزشكی درهم آمیخت، رواج بیشتری یافت. در سالهای اخیر، ترجمه‌هایی تازه از ماساژ در چین به دست آمده است. در ایالات متحده آمریكا، نخستین بار پزشك جوانی به نام استیل به علت از دست دادن سه فرزند خود به درمانهای غیردارویی روی آورد و روی بیماران خود اقدام به درمان دستی كرد و نتایج مطلوبی به دست آورد. پس از او یكی از شاگردانش با ساده كردن روشهای او مكتب كارپوپراكتیك را به وجود آورد. در ایتدای سده نوزدهم در اروپا، نخستین بار پروفسور پرهنریك لینگ (1776-1839) در سوئد روش ماساژ سوئدی را ابداع و مؤسسه ماساژ را در استكهلم تأسیس كرد در كشور انگلستان فردی به نام سیریاكس روشهای مختلف دست‌ورزی را به كار برد و كاریوپراكتیك را گسترش بخشید. در فرانسه، دكتر ماژنه، با مطالعه روشهای مختلف انگلیسی و آمریكایی و روشهای شرق و شمال آفریقا و تجارب شخصی خود مكتب مانیپولاسیون را ابداع و تكمیل كرد كه آكادمی فرانسه و دانشكده پزشكی پاریس در سال 1971 آن را تأیید كرد و اكنون این رشته در دانشگاه‌های این كشور تدریس می‌شود. و فارغ‌التحصیلان آن در نقاط مختلف دنیا مشغول به كارند.
به خاطر پیچیدگی اندامهای انسان، از رویكردهای متفاوتی برای درمان درد و اختلالات عملكردی استفاده می‌شود. برخی از این رویكردها عبارت‌اند از:
طب سنتی غرب
این دیدگاه از روشهای درمانی متفاوتی همچون درمان دارویی و جراحی بهره می‌گیرد. یكی از مشكلات طب سنتی برای درمان اختلالات عضلانی این بود كه هیچ یك از آنها به طور اختصاصی روی عضله كار نمی‌كرد. بیماری كه در بافتهای نرم خود احساس درد می‌كرد یا زمانی كه این بافتها به درستی عمل خود را انجام نمی‌داد، به متخصصان پزشكی – مانند عصب‌شناسان، جراحان یا ارتوپدها و روماتولوژیست‌ها – مراجعه می‌كرد و براساس نوع بیماری خود، یا داروها را مصرف می‌كرد یا به جراحی‌های باز تن می‌داد.
استخوان‌شناسان
متخصصانی كه بر روی استخوان‌ها و مفاصل و دستكاری آنها كار می‌كنند.
كاریوپراكتورها
متخصصانی كه بر روی درمان مفاصل به ویژه ستون مهره‌ها تمركز دارند و معتقدند كه وجود ناهنجاری‌ها به دلیل قرار نگرفتن درست مهره‌ها است و این عامل بر روی ریشه اعصاب تغذیه‌كنندة عضوها تأثیر می‌گذارد.
فیزیكال تراپ‌ها
متخصصانی كه از تمرینات جسمانی و حركتی برای درمان مفاصل و عضلات استفاده می‌كند. با وجودی كه فیزیكال تراپ‌ها امروزه از بسیاری از پیشرفت‌های تكنولوژی مانند آب درمانی، اولتراسوند و تحریكات الكتریكی عضلات بهره می‌گیرند. اما تمرین و حركت را بیشتر ترجیح می‌دهند. آنان همچنین روی وضعیت‌های حاد نظیر بازتوانی پس از عمل جراحی، صدمات یا ناهنجاری‌های مادرزادی تمركز دارند.
خودسرانه ماساژدرمانی نکنید
امروزه خود درمانی در کنترل امراض و دردها امری شایع می باشد که ماساژ درمانی و اقدامات خودسرانه جهت بهبود درد و گرفتگی عضلات نیز از جمله ی آن ها است؛ این در حالی است که این اقدامات می تواند عوارض خطرناکی به دنبال داشته باشد.
به تازگی مراکزی برای انجام اقدامات درمانی روی بیماران دردمند فعالیت می کنند که ماساژورهای سونا و جکوزی از جمله ی آن ها است.
هرگونه ماساژ درمانی چه در داخل استخرها و چه در خانه و توسط اطرافیان و حتی کمپرس هایی که با داغ کردن استکان، جهت تسکین درد استفاده می شود، اگر توسط افرادی بدون مدرک معتبر و آگاهی کافی در این زمینه انجام شود می تواند آسیب رسان باشد و موجب تشدید درد شود به خصوص در افراد مسن، که ممکن است در ابتدا تسکین دهنده ی درد باشد اما مدتی بعد، اختلالات و حتی شکستگی هایی ایجاد می کند که جبران آن ها بسیار سخت است، به خصوص اگر انجام ماساژها ناگهانی و یا با فشار روی عضلات و استخوان ها انجام شود.
ماساژ تراپی از جمله تکنیک هایی است که اغلب همراه درمان و در کنار آن به عنوان مکمل و درمان کمکی مورد توجه قرار می گیرد که اگر با آگاهی و آموزش و تحت نظر متخصص انجام گیرد می تواند در بهبود خواب و ایجاد آرامش، تسکین دردهای عضلانی، سردرد، کمردرد و حتی ناتوانی های حرکت در کودکان تا حد زیادی موثر باشد.
حتی ماساژهای گوارشی و شکمی خاصی برای بیماری های داخلی و اختلالات دفع، تاثیر به سزایی دارند.
در برخی موارد با توجه به وضعیت بیمار و نوع تمرینات ماساژ درمانی برخی تکنیک های مورد نیاز در درمان بیمار توسط پزشک به بیمار یا همراه او آموزش داده می شود تا در افراد مسن و به کسانی که نمی توانند تردد مکرر برای گرفتن اقدامات درمانی داشته باشند، انجام شود؛ بنابراین در استفاده از ماساژتراپی برای بیماری ها، مراجعه به پزشک و تشخیص نوع بیماری و مکانیسم درمان آن و در نهایت فرا گرفتن آموزش لازم در زمینه اجرا و رعایت نکات لازم در ماساژ درمانی ضروری است
فوايد عمدۀ ماساژ درمانی و آروماتراپی (عطر درمانی یا استفاده از روغنهای معطر یا اسانس دار) :
• بالارفتن سطح عمومي انرژي حياتي بدن
• افزايش سطح ایمنی و توان خود درماني بدن (با تقویت گلبولهای سفید خون از تعداد دفعات و شدت عفونتها می کاهد.)
• محرک و متعادل کنندۀ سیستم ایمنی بدن (از خواص برخی از روغنهای معطر)
• دفع سموم و مواد زائد بدن و ايجاد نشاط عميق جسمي
• آرام بخشی، (ايجاد آرامش)، سلامت زایی
• آسوده کنندۀ فکر، فعال کنندۀ ذهن و سرزندگی، ایجاد نشاط، شادابي و سبکي جسم (ثمر بخشی بیشتر با استفاده از خواص برخی از روغنهای معطر)
• برخی از روغنهای معطر اثر طولانی بر احساسات دارند و حس عشق و محبت را در دل زنده می کنند.
• ایجاد توازن در ترشح سبوم
• موازنه جريان خون و لنف
• تناسب اندام و پيشگيري از تحليل عضلات
• مراقبت از پوست، جوان کردن پوست فرسوده و پیر
• افزایش قدرت کشش، خوشرنگ کردن، طراوت و زيبايي پوست صورت و بدن
• رشد موها (با استفاده از آروما تراپی)
• متعادل کردن چربی پوست
• بهبود کارکرد دستگاه تنفسي و پیشگیری از آسم و اختلالات تنفسی (با آرام و عمیق کردن ریتم تنفس)
• ایجاد توازن در هورمونها، مرتب کردن عادت ماهانه، کاهش خشم و تحریک پذیری
• پيشگيري از پروستات و سرطان سينه
• افزایش انقباض و کاهش درد زايمان، بالابردن آستانۀ تحمل درد و ایجاد آرامش و آسایش باردار
• جلوگیری از افسردگی پس از زایمان
• بهبود ترشح شیر مادر
• تأثير بر سطح گلوكز خون كودكان ديابتي
• تنظيم ترشح غدد
• خاصیت ضد التهابی بسیار زیاد روغن های اسانس دار به دلیل دارا بودن آزولن (Azulene)است که هنگام تقطیر تشکیل می گردد.
• کمک به رشد کامل قدي و عضلاني کودکان
• کاهش اضطراب و سير پيشرفت اسکلروز متعدد (MS)
• پیشگیری از بروز واریس به علت دارا بودن خاصیت تنگ کنندگی رگها در برخی از روغنهای معطر
• فعال شدن مغز و ایجاد تمرکز بیشتر (با استفاده از روغنهای معطر)
• خلط آوری
• تقویت و تحریک تمایلات جنسی (Aphrodisiac)
• افزایش تعداد اسپرمها
• سرخوشی دهندهEuphoric) () تقویت حس خوش بینی، ایجاد اعتماد به نفس و سرخوشی
• پیشگیری از بیماریهای آرتریت، نقرس و اختلالات رماتیسمی با تقلیل ترشح اسید اوریک؛ (سم زدایی و از بین بردن اثر سمها که از خاصیت برخی از روغنهای معطر است.)
• ضد عفونی کننده (از خواص برخی از روغنهای معطر)
• ضد قارچ (قارچ کش) (از خواص برخی از روغنهای معطر)
• ضد ویروس (از خواص برخی از روغنهای معطر)
• ضد عفونت (از خواص برخی از روغنهای معطر)
• ضد باکتری (از خواص برخی از روغنهای معطر)
• کمک های اولیه (از برخی روغنهای معطر برای کمکهای اولیه استفاده می شود.)
• شفا بخشی (از خواص برخی از روغنهای معطر)
درمان بيماريها با ماساژ درمانی و آروما تراپی :
• بیماریها و عارضه هاي پوست و مو
• خستگي و سفتي عضلات، گرفتگي، کوفتگي و انقباضات عضلاني (اسپاسم)، دردهای ماهیچه ای
• بيماريهاي مفصلي، درد مفاصل، سفتي و فرسودگی ماهیچه ها و مفاصل و دردهاي ناشي از بيماريهايي نظير آرتريت و نقرس
• اختلالات و بيماري هاي رماتيسمي نظیر لمباگو (Lumbago) (درد رماتیسمی در ناحیۀ کمر)
• دردهاي مزمن ستون فقرات بويژه در کمر و گردن و دردهاي ناشي از آسيب ديسک
• برطرف کنندۀ درد، مسکن و درد کش و تقلیل دهندۀ دردهایی مثل گوش درد، معده درد و دندان درد
• گردش خون ضعيف
• فشار خون
• بیماری های روان تنی(سايكو سوماتيك) مانند سوءهاضمه و ناراحتیهای دستگاه گوارش نظیر سوء هضم، نفخ و بی اشتهایی (مثل بی اشتهایی عصبی)
• یبوست، نفخ و احتقان کبد ( ناراحتیهای دستگاه گوارش که سم زدایی در آنها ضرورت دارد.)
• اختلالات دستگاه اعصاب و بيماري هاي ناشي از تنش های سیستم عصبی و فشارهاي رواني (استرس، بيخوابي، سردردها و ميگرن و … )
• استرس، اضطراب، غم و اندوه، حسادت، رنجش، شوک ( ثمر بخشی بیشتر با تأثیری که برخی از روغنهای معطر بر احساسات دارند.)
• خستگي هاي مفرط جسمي، روحي و افسردگي
• درمان خونسردی و بی تفاوتی
• نورالژی (عصب درد)
• پیشگیری از تشدید بیماری اسکلروز متعدد (MS)
• ﺗﻬﻮﻉ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺳﺮﻃﺎﻥ
• آسم کودکان
• خیس کردن شبانه
• نسوج فيبروز شده، چسبندگي و نسج سفيد ناشي از زخمهاي کهنه
• سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
• سندرم متابوليک قبل از یائسگی و اختلالات یائسگی نظیر گُر گرفتگی، عدم توازنِ هورمونی، تحریک پذیری و افسردگی بعد از یائسگی
• اختلالات قاعدگی از قبیل قاعدگی دردناک، ترشح و خونریزی زیاد
• مواقعی که عفونت کراراً روی می دهد، ناراحتیهایی که پس از ابتلا به سندرمهای ویروسی نظیر انسفالومیلیت – (التهاب مخ و نخاع همراه با درد ماهیچه ها) پیش می آید.
• رفع التهاب مثانه، کولیت (التهاب قولون)، گاستریت (التهاب معده)، درماتیت (التهاب پوست)
• عفونت مجرای ادرار، برفک مهبل و خارش واژن یا مقعد
• عفونتهای دستگاه تنفسی مثل گلو درد، لوزتین و برونشیت
• بیماریهای عفونی نظیر آبله مرغان و زونا
• احتباس آب- ازدیاد مایعات بین بافتها، (اُ‌ُدم خیز یا احتباس آب)، احتقان لنفاوی، عرق ریزی (بویژه عرق ریزی پا)
• چاقی و چاقی موضعی
• پف صورت و سلولیت (Cellulite)
• کاهش انزال زود رس ، سرد مزاجی و ناتوانی جنسی
***
حرکت درمانی
اهداف «حركت درمانی»:
برای حركت درمانی می توان دو دسته اهداف در نظر گرفت: یكی اهداف كلی یا دراز مدت و دیگر اهداف جزئی یا كوتاه مدت.
اهداف كلی حركت درمانی عبارت است از:
· پیشگیری از بروز اختلالات و بیماریهای جسمانی همانند آرتروز.
· درمان بعضی از ضایعات و بیماریها همانند كمر درد
جلوگیری از پیشرفت ضایعه مثل جلوگیری از لاغری یا آتروفی عضلات متعاقب ضایعات عصبی و عضلانی.
اهداف جزئی یا كوتاه مدت حركت درمانی هم شامل موارد زیر است:
· به دست آوردن دامنه حركتی مفاصل.
· به دست آوردن انعطاف پذیری مطلوب در بافتها.
· جلوگیری از ایجاد تغییر شكل در مفاصل و عضلات.
· تقویت عضلات و بافتها.
· كاهش تورم و التهاب بافتها.
· كنترل درد فرد.