شاید این مطالب برایتان مفید باشد
کودكان به طور طبیعی كنجكاو هستند، زیرا هرچه در این دنیا می بینند برای آنها جالب و تازه است: خواه یك مورچه باشد كه خرده نانی را كه چند برابر خودش است به سمت لانه می كشد، یا حلزونی باشد كه در گوشه یك پیاده روی باران زده به راه خود ادامه می دهد. البته این حس كنجكاوی طبیعی كودك شما، در صورتی كه با یكی از كارهای فوری شما (مثلا رساندن كودك به مهدكودك در اول صبح برای اینكه به موقع در محل كارتان حاضر شوید) همزمان شود، ممكن است حواس شما را از كارهای اصلی تان غافل كند؛ علاوه بر این شاید توجه به این نكته كه در دنیای كودك، راه رفتن یك حلزون از كارهای شما مهمتر است، برایتان چندان خوشایند نباشد! در اینجا چند راه برای بهره بردن از كنجكاوی كودك و تبدیل كردن آن به یك تفریح شاد و هیجان انگیز، ارائه شده است: سفرهای اكتشافی ترتیب دهید وقتی می خواهید برای خرید یا انجام كاری از منزل بیرون بروید، به همراه بردن كودك ممكن است برایتان مصیبت باشد، اما از همین فرصت هم می توانید استفاده كنید و یك سفر اكتشافی هیجان انگیز و مفرح ایجاد كنید. نانوایی، میوه فروشی، قصابی، فروشگاه كفش و هر جای دیگر می تواند برای كودك دنیای تازه ای باشد كه در آن افراد و موضوعات جالب را تجربه كند.
می توانید از قبل او را برای رفتن به چنین جایی آماده كنید و بایدها و نبایدها را مشخص كنید؛ زمانی كه در صف ایستاده اید یا منتظر تمیز كردن گوشت یا مرغ هستید، می توانید در مورد آنچه در محیط اتفاق می افتد با كودك خود حرف بزنید. باران می آید؟ لازم نیست بداخلاقی كنید! بارانی و چكمه های پلاستیكی كودكتان را به او بپوشانید و برای خرید از خواروبار فروشی با هم بروید؛ در بین راه در چاله های آب لگد بزنید، شاخه های درختان را تكان دهید تا قطرات باران كه روی آنها مانده اند بر سر و رویتان بپاشند و به كودكتان نشان دهید كه چگونه می تواند قطره های باران را با زبانش بگیرد و به دهان ببرد! با هم به ابرها نگاه كنید؛ او ممكن است برای شما بگوید كه چه شكلهای جالبی در ابرها می بیند و شما را شگفت زده كند. بعد به خانه بیایید، كاكائو درست كنید و با خامه هایی كه به شكل ابر درآورده اید، روی آن را بپوشانید. برای شام هم می توانید پوره سیب زمینی ابری به او بدهید! می توانید با تبدیل گردشهای بیرون شهر در پایان هفته به مسافرتهای هیجان انگیز و پرماجرا، حس ماجراجویی كودك خود را ارتقاء دهید. لباسهای مخصوص گردش بپوشید (می توانید كلاه ایمنی بچه گانه یا چراغ قوه به كودك خود بدهید) و خوراكیهای سبك مخصوص سفر را همراه ببرید (با به نخ كشیدن دانه های آجیل می توانید یك دستبند خوراكی درست كنید). اجازه دهید كه كودكتان نیز یك عروسك را به عنوان همراه با خودش بیاورد. می توانید از سفر كوتاه خود، سوغاتی و یادگاری بیاورید (می توانید از این جعبه سوغاتیها برای سرگرم كردن كودك در یك روز بارانی استفاده كنید تا مجبور نشوید با او به خیابان بروید و خیس خیس برگردید!). پدر و مادران شاغل معمولا از اینكه نمی توانند گردشها و فعالیتهای شاد و خلاقانه با كودك خود داشته باشند، بیشتر احساس گناه می كنند؛ ممكن است بگوئید من فقط دخترم را بعد از ظهرها می بینم، و ما دیشب تنها توانستیم برای شام و حمام در كنار هم باشیم. اما با قدری تخیل، همه پدر و مادرها (حتی آنهایی كه خسته از سر كار بر می گردند) می توانند میز شام را به كلبه خوراكیها یا وان حمام را به یك اقیانوس پرهیجان تبدیل كنند! و در واقع، آنچه كودك شما بدان نیاز دارد، فقط همین است. برای بوئیدن گلها، كمی تامل كنید همانگونه كه احتمالا خود شما هم متوجه شده اید، بچه ها زیاد وقت تلف می كنند. این بدان خاطر است كه آنها در همین لحظه زندگی می كنند (به قبل و بعد كاری ندارند) و تنها به چیزهایی كه جلوی رویشان قرار دارد، توجه می كنند. طبیعی است كه شما نتوانید همواره پا به پای كودك راه بروید و در هر كاری كه او دوست دارد، همراهی اش كنید؛ اما بهتر است هر وقت می توانید، كمی بیشتر برایش وقت بگذارید. او یك كفشدوزك دیده است؟ كفشدوزك را روی دست او (یا اگر او می ترسد، روی دست خودتان) قرار دهید. خالهای سیاه رنگ او را بشمارید. درباره اینكه كفشدوزك چه می خورد، كجا زندگی می كند و شبها كجا می رود، با هم حرف بزنید. اگر باغبانی می كنید و به یك كرم یا حشره برخورد كردید، آن را به كودك خود نشان دهید. اجازه دهید با آرامی با آن بازی كند، یا اینكه آن را در یك شیشه بگذارید تا كودك شما بتواند برای چند دقیقه آن را ببیند. سپس با كمك كودك، كرم یا حشره را در باغچه رها كنید. اگر با كودك خود در حال قدم زدن در خیابانهای شهر هستید و به یك تابلوی تبلیغاتی یا دیوار نوشته برخورد كردید، چند لحظه صبر كرده و به آن نگاه كنید. می توانید یك بازی ساده را شروع كنید: از او بپرسید كه آیا می تواند مردی را كه كلاه خنده دار دارد پیدا كند؟ ماشین قرمز را چطور؟ سگ بزرگ را چطور؟ ممكن است گاهی اوقات چیزهایی برای كودك جذاب باشند كه برای شما جذاب نیستند. شما ممكن است در یك باغ وحش، شتر یا فیل را به او نشان بدهید، اما توجه او به كبوترها و موشهایی كه به قوطی های كنسرو در زباله ها حمله می كنند، جلب شود. اشكالی ندارد. اجازه دهید تا به كبوترها و موشها نگاه كند. این حیوانات كوچكتر از فیل و شتر هستند (با قد و اندازه خود كودك متناسبند!) و بالاخره بخشی از طبیعت محسوب می شوند كه می توانند همانند شتر یا فیل، علاقه او را به طبیعت تحریك كنند. به تغییرات موجودات و محیط اطراف، توجه كنید كودكان به تغییراتی كه در دنیای اطراف ایجاد می شوند، علاقه نشان می دهند؛ كه این شاید بدان خاطر است كه خود آنها نیز به سرعت در حال تغییر هستند. از چیزهایی كه در دسترس هستند شروع كنید: وقتی اولین ستاره شب در آسمان ظاهر شد، یك آرزو بكنید؛ یا ماه را در طول شبهای یك هفته، هر شب نگاه كنید و در مورد تغییر شكل آن با همدیگر صحبت كنید. اما شما می توانید خودتان نیز چیزهایی را در خانه تولید كنید كه دائم تغییر كنند. یك دانه لوبیا یا نخود فرنگی را كه به سرعت رشد می كند در یك گلدان كوچك بكارید و تعداد روزهایی را كه طول می كشد تا آن سبز شود، بشمارید. یا اینكه نور یك چراغ قوه قوی را داخل گلدان شیشه ای بیندازید تا او بتواند رشد ساقه و حركت ریشه ها به سمت آب را ببیند. ساقه كرفس را در فنجانی كه پر از آب است قرار دهید، رنگ قرمز خوراكی را به آب اضافه كنید و مدت زمانی را كه طول می كشد تا رنگ قرمز به همراه آب وارد ساقه كرفس شود، اندازه گیری كنید. نشاسته ذرت را به آب اضافه كنید تا یك خمیر صدادار ایجاد شود، یا سركه را به مایه كیك اضافه كنید و ایجاد حبابهای زیبا را در آن مشاهده كنید. با این حال بهتر است كه خمیر كیك را به كیك تبدیل كنید؛ زیرا نتیجه آن برای كودك دوست داشتنی تر و خوشمزه تر است! وقتی هنوز شام آماده نیست بعضی از والدین، از حقه قدیمی ژلاتین استفاده می كنند: یك بسته پودر ژله یا دو ورقه ژلاتینی ساده را در آب حل می كنند، و آنگاه به كودك می دهند تا آن را آنقدر تكان دهد كه ژله خودش را بگیرد. سپس كودك می تواند با دست یا قاشق به آن ضربه بزند و لرزش آن را نگاه كند! احتمالا در این مدت شام آماده می شود. اگر بتوانید یك جوجه را در حال بیرون آمدن از تخم، یا یك پروانه را در حال پاره كردن پیله اش، به كودكتان نشان بدهید، فوق العاده خواهد بود. اما اگر امكان این كار را ندارید، نگران نباشید. آب شدن یك قالب یخ در یك پیاده روی گرم هم می تواند همانقدر هیجان انگیز باشد. طعم فصلها را به كودك بچشانید به كودك خود كمك كنید تا با كمك آنچه می بیند، می شنود، لمس می كند و بو می كند، تغییر فصلها را درك كند. هنگام برگشتن به همراه كودك از مهدكودك به خانه، برگهایی را كه روی پیاده رو ریخته اند كنار بزنید و صبح كه دوباره به مهدكودك می روید، برگهایی را كه تازه روی زمین ریخته اند بشمارید. حبابهای آب صابون را به هوا بفرستید و با كمك آنها، جهت حركت هوا را تشخیص دهید. یك جعبه در حیاط یا بالكن خانه بگذارید و با كمك یك تكه چوب یا یك خط كش، مقدار برف یا باران را اندازه گیری كنید. به او كمك كنید تا صدای اولین پرنده های مهاجر بهاری را بشنود و به اولین كرمهای شب تاب تابستانی نگاه كند. البته تنها دلیل مهم بودن فصلها، تغییراتی نیست كه با خود به همراه می آورند؛ بلكه كارهای مختلفی كه ما در آنها انجام می دهیم، نیز قابل توجه هستند. شروع بهار با عید نوروز، مهمانی و شكلات و شیرینی همراه است. تابستان با طولانی شدن روزها، هنگام رفتن به پارك و سفر است و زمان دریا و ماسه بازی. پائیز با ریزش برگ و باران شناخته می شود و زمستان با برف بازی و جشن یلدا. البته ممكن است كودك شما هنوز آنقدر بزرگ نشده باشد كه همه كارهایی را كه پارسال انجام دادید، به یاد بیاورد؛ اما بچه ها از اینگونه مراسم خوششان می آید و بسیاری از متخصصین بر این باورند كه حافظه بسیار زود شروع به فعالیت می كند. خواندن كتاب و آواز خواندن دسته جمعی، به كودك كمك می كند تا چیزهای بیشتری در مورد این مراسم یاد بگیرد و او هم به نوبه خودش، این مراسم (كریسمس برای مسیحیان، پسح برای یهودیان، یا رمضان برای مسلمانان) را جشن بگیرد. البته غذاهای هر فصل هم می توانند موجب جرقه زدن كنجكاوی او پیرامون بوها، مزه ها و بافتهای جدید این غذاها شوند. اجازه دهید دنیای كوچك خودش را داشته باشد بچه ها از چیزهای كوچك خوششان می آید: دكمه ها، مهره ها، سنگریزه ها. كسی علت این را نمی داند (شاید این بدان خاطر باشد كه كودك در دنیای خودش نمی تواند چیزهای بزرگتر را ببیند و درك كند). البته، اشیا بسیار كوچك هم خطرناك هستند. اشیا كوچكتر از 3 در 6 سانتی متر (اشیائی كه از اندازه دهان كودك كوچكتر باشند)، خطر خفه كردن كودك را به همراه دارند. اما زمانی كه خطری وجود نداشته باشد، شمردن و قرار دادن مهره های چوبی یا دكمه های پلاستیكی بزرگ در جعبه های مختلف (و یا شمردن و قرار دادن سنگریزه ها یا صدفها در سطلهای مختلف) می تواند برای مدتی طولانی، كودك شما را سرگرم كند. همچنین شاید مشاهده كرده باشید كه كودك شما از فضاهای كوچك و دنج (كه احساس خلوت، تنهایی و مالكیت را به او منتقل می كنند) خوشش می آید. می توانید چند پتو را از بالای تخت خواب او آویزان كنید تا محل خواب او به یك غار كوچك تبدیل شود، یا چند صفحه بزرگ را دور میز آشپزخانه قرار دهید تا آن را به یك چادر مسافرتی تبدیل كنید. یا اینكه اگر حیاط دارید، می توانید شاخه های پایینی چند درخت یا بوته را ببُرید تا یك مخفیگاه كوچك در وسط آنها درست كرده باشید؛ سپس اجازه دهید كه كودكتان، مخفیگاه كوچكش را با چند بشقاب كوچولو یا اسباب بازیهای دیگر تزیین كند. كودكان از اشیا كوچك كه بتوانند آنها را به راحتی نگه داشته و جابجا كنند خوششان می آید و این كار می تواند نهایتا به انجام كارهای آشپزخانه یا ساخت و ساز منتهی شود. آنچه را برای كودكتان جذاب است، دنبال كنید ممكن است برای صدمین بار از خودتان بپرسید: “چرا تراكتور؟” (یا چرا بازیكنان فوتبال، چرا لوازم پزشكی، چرا اسبها؟). شما پدر و مادر یك كوچولو هستید و البته توجه این كوچولو ممكن است به چیزهای مختلفی جلب شود. هیچ كسی به درستی نمی داند كه چرا برخی چیزها توجه كودك را جلب می كنند؛ اما نكته مهم این است كه این مسئله طبیعی است و همچنین فرصت مناسبی را برای یادگیری در اختیار كودك قرار می دهد. آیا كودك شما دائما در مورد آتش نشانها سوال می پرسد؟ او را به یكی از ایستگاههای آتش نشانی در نزدیكی محل سكونتتان ببرید؛ یا او را به فروشگاه تجهیزات آتش نشانی ببرید تا این وسایل را از نزدیك ببیند؛ یك كلاه آتش نشانی و یك شلنگ باغبانی برای او تهیه كنید تا بتواند در تابستان و در حیاط خانه از آن استفاده كند. اگر كودك شما هر روز صبح به محض اینكه از خواب بیدار می شود، به سراغ كمد لباسهایش رفته و دامن چین دار محلی اش را می پوشد، می توانید او را برای تماشای تمرین یكی از گروههای رقص محلی ببرید. كتابهای عكس دار بزرگ در انواع مختلفی وجود دارند كه می توانند اطلاعات كافی در مورد زندگی یك آتش نشان یا پرستار در اختیار كودك قرار دهند. اگر كتابهای مخصوص كودكان در زمینه ای كه مورد توجه كودك شما قرار گرفته است وجود ندارد، نگران نباشید. یك كتاب كه عكسهای بزرگ و رنگی داشته باشد نیز كافی است. به عنوان مثال، اگر كودك شما به زندگی نهنگ ها علاقه پیدا كرده است، به دنبال یكی از كتابهای علمی كه عكسهای جذابی از این حیوان داشته باشد، یا یكی از كتابهای عكس دار مربوط به دریانوردی، بگردید. یا می توانید برای صدمین بار، یكی از برنامه های مربوط به زندگی ماهیان دریایی را كه برای كودكان تهیه شده است، ببینید! سوالهای او را به یك پروژه تحقیقاتی علمی تبدیل كنید! كودكان ممكن است سوالات متعددی از قبیل اینكه «چرا آسمان آبی است؟» یا «چرا وقتی آب می جوشد، بخار از دهانه كتری بیرون می آید؟» و یا صدها سوال دیگر بپرسند كه والدین آنها هم جواب این سوالات را ندانند. اگر كودك شما با سوالاتش شما را از پا درآورده است، نگران نباشید؛ به او بگویید كه دونفری با هم می توانید جواب سوال را پیدا كنید. سوالات او را بر روی یك برگه كاغذ بنویسید و به گونه ای این كار را بكنید كه او هم بتواند نوشتن شما را ببیند. سپس به همراه او، لیست سوالهایتان را به كتابخانه یا كتابفروشی ببرید. كودكان درباره موارد بسیار زیادی سوال می پرسند؛ در نتیجه امروزه صدها كتاب به طور اختصاصی طراحی و آماده شده اند كه به والدین كمك می كنند تا به اینگونه سوالات كودكانشان پاسخ دهند
